Η ινσουλίνη παράγεται στα β-κύτταρα των νησιδίων του παγκρέατος. Αρχικά συντίθεται ως πρόδρομο πολυπεπτίδιο με μονή αλυσίδα 86 αμινοξέων, την προπροϊνσουλίνη, από την οποία με πρωτεολυτική επεξεργασία απομακρύνεται το αμινοτελικό πεπτίδιο-σήμα και παράγεται η προϊνσουλίνη.
Σχηματική παράσταση του C πεπτιδίουΜε αποκοπή ενός εσωτερικού τμήματος 31 αμινοξέων από την προϊνσουλίνη παράγεται το C πεπτίδιο (C-peptide) και οι αλυσίδες Α (21 αμινοξέα) και Β (30 αμινοξέα) της ινσουλίνης, οι οποίες συνδέονται με δισουλφιδικούς δεσμούς.
Το C πεπτίδιο αποτελείται από 31 αμινοξέα και σχηματίζεται από ένωση δύο πεπτιδικών αλυσίδων και παρουσιάζει άγνωστη βιολογική δραστηριότητα. Το ώριμο μόριο της ινσουλίνης και το C πεπτίδιο αποθηκεύονται μαζί και εκκρίνονται ταυτόχρονα από τα εκκριτικά κοκκία των β-κυττάρων. Επειδή το C πεπτίδιο καθαίρεται βραδύτερα από την ινσουλίνη, αποτελεί χρήσιμο δείκτη της έκκρισης της ινσουλίνης και επιτρέπει τη διάκριση της ενδογενούς από την εξωγενή ινσουλίνη κατά την αξιολόγηση της υπογλυκαιμίας.
Τιμές αναφοράς: 0,8 - 4,4 ng/mL
Η μέτρηση του C πεπτιδίου είναι χρήσιμη στη διαφοροδιάγνωση:
- Ινσουλινώματος από εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης ως αιτία υπογλυκαιμίας. Η συνθετική ινσουλίνη δεν περιέχει C πεπτίδιο.
- Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (όπου παρατηρούνται τιμές <0,3 ng/mL) από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η διέγερση της έκκρισης C πεπτιδίου μετά από χορήγηση γλουκαγόνης χρησιμοποιείται για την διάκριση διαβητικών ασθενών που έχουν ανάγκη χορήγησης ινσουλίνης από ασθενείς που δεν έχουν ανάγκη (η δοκιμασία γλουκαγόνης είναι μια δοκιμασία στην οποία προσδιορίζεται το C πεπτίδιο τόσο πριν όσο και 6 λεπτά μετά την ενδοφλέβια χορήγηση 1 mg γλουκαγόνης, σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς στους οποίους θέλουμε να εκτιμήσουμε τη λειτουργικότητα του παγκρέατος τους, καθώς και σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που δεν ανταποκρίνονται στην αντιδιαβητική αγωγή με δισκία).
- Το C πεπτίδιο χρησιμοποιείται επίσης για την διάγνωση πιθανού γαστρινώματος που συνυπάρχει με το σύνδρομο MEN1 (σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 1) και μπορεί να συνδυάζεται με υπερπλασία των παραθυρεοειδών αδένων, του παγκρέατος ή/και με αδένωμα της υπόφυσης. Τα υψηλότερα επίπεδα του C πεπτιδίου επί παρουσίας ενός γαστρινώματος υποδηλώνουν την πιθανή ύπαρξη και άλλων νεοπλασμάτων σε διάφορα όργανα.
- Τα επίπεδα του C πεπτιδίου ελέγχονται και σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) για τον καθορισμό του βαθμού της αντίστασης στην ινσουλίνη.
Το C πεπτίδιο αυξάνει σε:
- Ινσουλίνωμα.
- Σακχαρώδη διαβήτης τύπου 2.
- Μεταμόσχευση β-κυττάρων παγκρέατος.
- Χορήγηση υπογλυκαιμικών φαρμάκων.
- Νεφρική ανεπάρκεια.
Το C πεπτίδιο μειώνεται σε:
- Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.
- Εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης.
- Παγκρεατεκτομή.
Επομένως η μέτρηση του C-πεπτιδίου αποτελεί άριστο μέτρο ελέγχου της εκκρίσεως της ινσουλίνης και εκτίμησης της λειτουργικότητας των κυττάρων των νησιδίων του παγκρέατος (αφού όση ινσουλίνη εκκρίνεται, τόσο και C πεπτίδιο), αλλά δεν έχει νόημα να γίνεται στην καθ’ ημέρα πράξη.