Ο καρκίνος του στόματος, αν και αποτελεί μια μορφή νεοπλασίας που η πρώιμη ανίχνευση και αντιμετώπισή του συνοδεύονται από υψηλά ποσοστά ίασης και επιβίωσης, δυστυχώς, συνήθως ανακαλύπτεται σε προχωρημένα στάδια, όπου ο κίνδυνος της επεμβατικής θεραπείας, των σοβαρών παρενεργειών ή ακόμα και του θανάτου είναι υψηλός.
Η ευαισθητοποίηση και η γνώση της φυσιολογικής εικόνας της στοματικής κοιλότητας, σε συνδυασμό με την συνεχή (μηνιαία) αυτοεξέταση και την τακτική οδοντιατρική εξέταση μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανίχνευση των πρώιμων σταδίων του καρκίνου του στόματος.
Η λευκοπλακία είναι μιά προκαρκινική βλάβη που εκδηλώνεται με λευκές κηλίδες ή πλάκες στο βλεννογόνο του στόματος, στα ούλα, την εσωτερική πλευρά των παρειών και μερικές φορές κάτω από τη γλώσσα που δεν απομακρύνονται με απόξεση και μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο του στόματος Ο καρκίνος του στόματος μπορεί να αναπτυχθεί οπουδήποτε στην στοματική κοιλότητα, στην γλώσσα που αποτελεί και την συχνότερη περιοχή εμφάνισής του με ποσοστό 40%, στα ούλα, την εσωτερική επιφάνεια των παρειών (μάγουλων), κάτω από την γλώσσα, στην υπερώα (ουρανίσκο), στα χείλη και στον στοματοφάρυγγα (πίσω μέρος του στόματος, του λαιμού και των αμυγδαλών).
Τα συχνότερα ύποπτα συμπτώματα του καρκίνου του στόματος που θα οδηγήσουν σε αναζήτηση ιατρικής συμβουλής είναι η παρουσία επώδυνων ελκωτικών πληγών στο στόμα που αιμορραγούν εύκολα και δεν επουλώνονται (για διάστημα μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων), η παρουσία λευκών ή κόκκινων κηλίδων σε όλο το στόμα, η αλλαγή του χρώματος των ιστών της στοματικής κοιλότητας, η παρουσία διογκωμένων και σκληρών λεμφαδένων, η αιφνίδια χαλαρότητα των δοντιών, η αδυναμία εφαρμογής της οδοντοστοιχίας που μέχρι πρόσφατα εφάρμοζε, η παρουσία διογκώσεων και εξογκωμάτων, ο πόνος ή δυσκολία στην κατάποση και την ομιλία και ο επίμονος πόνος στο αυτί.
Η χρήση καπνού (τσιγάρα, πούρα, πίπες κ.α), η κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων αλκοόλ, η λοίμωξη από ορισμένους τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), η υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία (υπεριώδης ακτινοβολία) συμπεριλαμβανομένων και των κρεβατιών μαυρίσματος (σολάριουμ), η φτωχή διατροφή σε φρούτα και λαχανικά και η ηλικία (αν και οι περισσότερες μορφές καρκίνου του στόματος εμφανίζονται σε άτομα ηλικίας >45 ετών, ένας αυξανόμενος αριθμός κρουσμάτων σε ενήλικες κάτω των 40 ετών εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια) φαίνεται να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου του στόματος.
Η διακοπή του καπνίσματος και της κατάχρησης αλκοόλ, η αντηλιακή προστασία για το πρόσωπο, το λαιμό και τα χείλη, η διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής και η τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρό σας αποτελούν μερικά απλά προληπτικά μέτρα που σε συνδυασμό με την αυτοεξέταση προλαμβάνουν την εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου.
Τρόπος αυτοεξέτασης:
- Διαλέξτε ένα σημείο με καλό φωτισμό μπροστά σε έναν καθρέφτη. Για την εξέταση θα χρειαστείτε μια αποστειρωμένη γάζα, που μπορείτε να προμηθευτείτε από ένα φαρμακείο. Αφαιρέστε τυχόν οδοντοστοιχίες ή συσκευές από το στόμα σας.
- Παρατηρείστε και τις δύο πλευρές του προσώπου σας και του λαιμού σας που θα πρέπει να έχουν την ίδια εμφάνιση.
- Κοιτάξτε το δέρμα στο λαιμό και το πρόσωπό σας για τυχόν αλλαγές στο χρώμα, εξογκώματα ή πληγές και ψηλαφίστε με τα δύο σας χέρια, τον λαιμό, και την περιοχή κάτω από την κάτω γνάθο (σιαγόνα).
- Τοποθετήστε απαλά το δάχτυλό σας πάνω από το «μήλο του Αδάμ» και καταπιείτε. Παρατηρείστε την φυσιολογική κίνησή του προς τα επάνω και προς τα κάτω με την κατάποση.
- Με τη βοήθεια δύο δακτύλων, του δείκτη και του αντίχειρα, ανασηκώστε τα χείλη (άνω και κάτω), παρατηρήστε το χρώμα και τη σύστασή τους και ψηλαφίστε το εσωτερικό τους. Επαναλάβετε τη διαδικασία αυτή για τα ούλα, τις παρειές και την υπερώα. Στη συνέχεια παρατηρήστε τη γλώσσα. Αναζητήστε περιοχές με πόνο, απώλεια αίσθησης, διόγκωση ή τυχόν περιοχές που αιμορραγούν χωρίς αιτία.
- Με τη βοήθεια της γάζας, κρατήστε τη γλώσσα από την κορυφή της, ανασηκώστε την ώστε να δείτε το έδαφος του στόματος και ψηλαφίστε τόσο το έδαφος όσο και όλες τις επιφάνειες της γλώσσας.
- Αναφέρετε στον οδοντίατρό σας τυχόν ένα ή περισσότερα εξογκώματα που δεν υπήρχαν, πληγές του στόματος που δεν επουλώνονται για περισσότερες από δύο εβδομάδες, ή ένα επίμονο βράγχος της φωνής σας.
Είναι σημαντικό να μάθετε, να αναγνωρίζετε την φυσιολογική υγιή κατάσταση του στόματός σας, ώστε να μπορείτε να εντοπίσετε μη φυσιολογικές καταστάσεις και να αναφέρετε οτιδήποτε ασυνήθιστο στον οδοντίατρό σας ή τον ωτορινολαρυγγολόγο.
