Τα φαρμακευτικά προϊόντα που περιέχουν υδροχλωροθειαζίδη (Hydrochlorothiazide - HCTZ) χρησιμοποιούνται ευρέως για τη θεραπεία της υπέρτασης, καθώς και του οιδήματος καρδιακής, ηπατικής και νεφρογενούς αιτιολογίας ή της χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας.
Η επιτροπή φαρμακοεπαγρύπνησης - αξιολόγησης κινδύνου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (PRAC) αξιολόγησε τις διαθέσιμες πηγές δεδομένων (δηλ. βιβλιογραφία, EudraVigilance). Δύο πρόσφατες φαρμακοεπιδημιολογικές μελέτες που διεξήχθησαν σε εθνικές πηγές δεδομένων της Δανίας (συμπεριλαμβανομένου του Μητρώου Καρκίνου και του Εθνικού Μητρώου Συνταγών της Δανίας) έδειξαν αθροιστική δοσοεξαρτώμενη συσχέτιση μεταξύ της υδροχλωροθειαζίδης και του μη-μελανωματικού καρκίνου του δέρματος (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα*, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα**). Η δράση φωτοευαισθητοποίησης της υδροχλωροθειαζίδης θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πιθανός μηχανισμός για το μη-μελανωματικό καρκίνο του δέρματος.
Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Σε μία μελέτη που περιλάμβανε πληθυσμό με 71.533 περιπτώσεις βασικοκυτταρικού καρκινώματος (basal cell carcinoma, BCC) και 8.629 περιπτώσεις ακανθοκυτταρικού καρκινώματος (squamous cell carcinoma, SCC) αντιστοιχήθηκαν με 1.430.833 και 172.462 άτομα πληθυσμού ελέγχου, αντίστοιχα. Η υψηλή χρήση υδροχλωροθειαζίδης (≥50.000 mg αθροιστική δόση) συσχετίστηκε με προσαρμοσμένη αναλογία πιθανοτήτων (odds ratio, OR) 1,29 [95% διάστημα εμπιστοσύνης (confidence interval, Cl): 1,23-1,35] για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και 3,98 (95% διάστημα εμπιστοσύνης (confidence interval, Cl): 3,68-4,31] για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Παρατηρήθηκε μια σχέση αθροιστικής δόσης-απόκρισης τόσο για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα όσο και για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Για παράδειγμα, η αθροιστική δόση 50.000 mg αντιστοιχεί σε 12,5 mg υδροχλωροθειαζίδης που λαμβάνεται καθημερινά για περίπου 11 έτη.
Μια άλλη μελέτη έδειξε μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος των χειλέων και της έκθεσης στην υδροχλωροθειαζίδη: 633 περιπτώσεις ακανθοκυτταρικού καρκινώματος των χειλέων αντιστοιχήθηκαν με 63.067 άτομα πληθυσμού ελέγχου, χρησιμοποιώντας μια στρατηγική δειγματοληψίας βάσει του κινδύνου (risk-set sampling strategy). Καταδείχθηκε μια σχέση αθροιστικής δόσης-απόκρισης με προσαρμοσμένη αναλογία πιθανοτήτων (odds ratio, OR) 2,1 [95% διάστημα εμπιστοσύνης (confidence interval, Cl): 1,7-2,6] για άτομα που έκαναν οποιαδήποτε χρήση αυξάνοντας σε προσαρμοσμένη αναλογία πιθανοτήτων (odds ratio, OR) 3,9 (3,0-4,9) για υψηλή χρήση (~ 25.000 mg) και προσαρμοσμένη αναλογία πιθανοτήτων (odds ratio, OR) 7,7 (5,7-10,5) για την υψηλότερη αθροιστική δόση (~ 100.000 mg).
Ο μη-μελανωματικός καρκίνος του δέρματος είναι ένα σπάνιο συμβάν. Τα ποσοστά επίπτωσης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον φαινότυπο του δέρματος και άλλους παράγοντες που οδηγούν σε διαφορετικούς αρχικούς κινδύνους και διαφορετικά ποσοστά επίπτωσης σε διάφορες χώρες. Τα εκτιμώμενα ποσοστά επίπτωσης ποικίλλουν μεταξύ διαφορετικών περιοχών της Ευρώπης και εκτιμώνται σε ποσοστά περίπου 1 έως 34 περιπτώσεων ανά 100.000 κατοίκους ετησίως για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και 30 έως 150 ανά 100.000 κατοίκους ετησίως για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Με βάση τα αποτελέσματα των δύο Δανέζικων επιδημιολογικών μελετών, ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αυξηθεί περίπου 4 έως 7,7 φορές για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και 1,3 φορές για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ανάλογα με την αθροιστική δόση της υδροχλωροθειαζίδης.
Συστάσεις:
- Οι ασθενείς που λαμβάνουν υδροχλωροθειαζίδη μόνη ή σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα πρέπει να ενημερώνονται για τον κίνδυνο μη-μελανωματικού καρκίνου του δέρματος και να συμβουλεύονται να ελέγχουν τακτικά το δέρμα τους για οποιεσδήποτε νέες αλλοιώσεις καθώς και αλλαγές σε ήδη υπάρχουσες και να αναφέρουν κάθε ύποπτη δερματική αλλοίωση.
- Ύποπτες αλλοιώσεις του δέρματος θα πρέπει να εξετάζονται συμπεριλαμβανομένης δυνητικά της ιστολογικής εξέτασης βιοψιών.
- Στους ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή με υδροχλωροθειαζίδη θα πρέπει να δίδονται οδηγίες να περιορίζουν την έκθεση στο ηλιακό φως και την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) και να χρησιμοποιούν επαρκή προστασία όταν εκτίθενται σε ηλιακό φως και τις υπεριώδεις ακτίνες (UV), ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.
- Η χρήση της υδροχλωροθειαζίδης μπορεί επίσης να χρειαστεί να επανεξεταστεί προσεκτικά σε ασθενείς που έχουν ιστορικό καρκίνου του δέρματος.
- Η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και το Φύλλο Οδηγιών Χρήσης για όλα τα σχετικά φαρμακευτικά προϊόντα που περιέχουν υδροχλωροθειαζίδη θα επικαιροποιηθούν ώστε να συμπεριλάβουν πληροφορίες για τον κίνδυνο μη-μελανωματικού καρκίνου του δέρματος που σχετίζεται με τη χρήση της υδροχλωροθειαζίδης.
Οποιεσδήποτε ανεπιθύμητες ενέργειες που παρουσιάζονται σε ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν προϊόντα που περιέχουν υδροχλωροθειαζίδη θα πρέπει να αναφέρονται σύμφωνα με το εθνικό σύστημα αυθόρμητων αναφορών στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, Τμήμα Ανεπιθύμητων Ενεργειών, με την υποβολή της Κίτρινης Κάρτας. Κατά την αναφορά, πρέπει να παρέχονται όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών σχετικά με το ιατρικό ιστορικό, οποιαδήποτε συγχορήγηση άλλου φαρμάκου, καθώς και οι ημερομηνίες λήψης των φαρμάκων και εμφάνισης των ανεπιθύμητων ενεργειών (κάντε κλικ εδώ για λήψη κίτρινης κάρτας).
*Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ένας τοπικά διεισδυτικός όγκος επιθηλιακής προέλευσης. Αποτελεί το συχνότερο είδος καρκίνου του δέρματος στη λευκή φυλή, χαρακτηρίζεται από βραδεία ανάπτυξη και δίνει μεταστάσεις σπανίως. Εντοπίζεται συχνότερα στην κεφαλή και τον τράχηλο. Στις περισσότερες περιπτώσεις η κλινική εικόνα αρκεί προκειμένου να τεθεί η διάγνωση, ενώ ορισμένες φορές απαιτείται ιστολογική επιβεβαίωση.
**Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα αποτελεί όγκο επιθηλιακής προέλευσης με μαλπιγιανή διαφοροποίηση. Παρόλο που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο όγκος δεν είναι απειλητικός για τη ζωή, υπάρχει πιθανότητα μετάστασης. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα μπορεί να εμφανιστεί de novo ή σε έδαφος προκακρκινικής βλάβης όπως η ακτινική υπερκεράτωση και η νόσος του Bowen.
- Κατευθυντήριες οδηγίες για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα: διάγνωση και αντιμετώπιση (ΕΟΦ) (κάντε κλικ εδώ).
- Κατευθυντήριες οδηγίες για το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα: διάγνωση και αντιμετώπιση (ΕΟΦ) (κάντε κλικ εδώ).
Πηγή: Ενημερωτική επιστολή προς Επαγγελματίες Υγείας - Υδροχλωροθειαζίδη- Κίνδυνος μη-μελανωματικού καρκίνου του δέρματος (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα) -Νοέμβριος 2018.