Φερριτίνη

Εμφανίσεις: 86449

Η φερριτίνη (ferritin) είναι μία σύνθετη πρωτεΐνη (μεταλλοπρωτεΐδη) η οποία αποτελεί την κύρια μορφή εναποθήκευσης του σιδήρου στον οργανισμό. Η φερριτίνη παράγεται στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα, κύριο ερέθισμα για τη σύνθεσή της είναι ο σίδηρος και ανευρίσκεται κυρίως στον εντερικό βλεννογόνο και στα όργανα που συμμετέχουν στην αιμοποίηση (σπλήνας, ήπαρ, μυελός των οστών). Η εναποθήκευση του σιδήρου με την μορφή της φερριτίνης προσφέρει την ελεγχόμενη απελευθέρωσή του ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού αλλά και την προστασία των κυττάρων του οργανισμού από την ελεύθερη οξειδωμένη μορφή του (ικανότητα το σιδήρου προσλαμβάνει και να αποδίδει ηλεκτρόνια, αναλόγως της τιμή του PH).

Σχηματική δομή της φερριτίνης

Η φερριτίνη έχει σφαιρική δομή με διάμετρο 12-13nm και αποτελείται από την αποφερριτίνη μια πρωτεΐνη αποτελούμενη από 24 υπομονάδες βαρέων H (Heavy) ή ελαφρών L (Light) αλύσων, οι οποίες είναι διπλωμένες σε δέσμες 4 ελίκων και σχηματίζουν το κέλυφος και από την υδρόφοβη κεντρική κοιλότητα του μορίου με διάμετρο 7-8nm όπου αποθηκεύονται έως και 4.500 άτομα σιδήρου (Fe3+).

Ανάλογα με το ποσοστό των υπομονάδων στο μόριο της φερριτίνης παρατηρούνται περίπου 20 διαφορετικές ισοφερριτίνες με διαφορετική δυνατότητα πρόσληψης σιδήρου η κάθε μία. Οι φερριτίνες που είναι πλούσιες σε (L) υπομονάδες προσλαμβάνουν τον σίδηρο αργά, αλλά τον ελευθερώνουν ευκολότερα απ' ότι οι πλούσιες σε (H) υπομονάδες.

Η φερριτίνη του ορού περιέχει 20-25% σίδηρο. Η πρόσληψη σιδήρου από τη φερριτίνη γίνεται μετά την οξείδωση του Fe2+ σε Fe3+ και η απελευθέρωση του σιδήρου από τη φερριτίνη για την κάλυψη των μεταβολικών αναγκών γίνεται μετά την αναγωγή του Fe3+ σε Fe2+ με τη βοήθεια του ασκορβικού και διυδροφουμαρικού οξέος.

Ο καταβολισμός της φερριτίνης συνεπάγεται την πέψη του πρωτεϊνικού της κελύφους και την επαναχρησιμοποίηση του σιδήρου, ή τη μετατροπή της σε αιμοσιδηρίνη, μια άλλη σιδηρούχο πρωτεΐνη αδιάλυτη στο νερό, με υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο και μικρότερη ευχέρεια απόδοσης του σιδήρου απ' ότι η φερριτίνη.

Η συγκέντρωση της φερριτίνης στον ορό ή το πλάσμα είναι ένας πολύ χρήσιμος δείκτης στην εκτίμηση των αποθηκών σιδήρου αφού υπάρχει άμεση ποσοτική σχέση μεταξύ των δύο παραμέτρων. Πράγματι για τιμές φερριτίνης ορού 20-300 ng/ml οι αποθήκες σιδήρου (εκφρασμένες σε mg) υπολογίζεται ότι είναι οκταπλάσιες έως δεκαπλάσιες των αντίστοιχων τιμών φερριτίνης (εκφρασμένων σε ng/ ml).

Σε ασθενείς με σιδηροπενική αναιμία η φερριτίνη είναι συνήθως μειωμένη. Ανεύρεση τιμής φερριτίνης κάτω των 10 ng/ml θεωρείται ότι έχει ειδικότητα σχεδόν 100% για τη διάγνωση σιδηροπενίας, αλλά η ευαισθησία της είναι μόλις 59%.

Ιδιαίτερα υψηλές τιμές φερριτίνης παρατηρούνται σε καταστάσεις υπερφορτώσεως του οργανισμού με σίδηρο και οφείλονται σε διέγερση της ηπατικής συνθέσεώς της.

Όργανα που μπορεί να βλάψει η υπερφόρτωση σιδήρου Αύξηση της φερριτίνης, η οποία ανήκει στις «πρωτεΐνες οξείας φάσεως», παρατηρείται επίσης σε οξείες λοιμώξεις (απάντηση οξείας φάσεως), σε φλεγμονώδη ή κακοήθη νοσήματα, παθήσεις του ήπατος κ.α. Στις καταστάσεις αυτές η σύνθεση και ελευθέρωση φερριτίνης από τα ηπατικά κύτταρα διεγείρεται μέσω των φλεγμονωδών κυτταροκινών IL-1 και TNF-a και είναι δυνατόν να επισκιάσει τις πραγματικά χαμηλές τιμές φερριτίνης. Ο προσδιορισμός της φερριτίνης στις περιπτώσεις αυτές είναι κλινικά χρήσιμος στη διάκριση ανάμεσα στη σιδηροπενική αναιμία, όπου τα επίπεδα φερριτίνης είναι ελαττωμένα, και της «αναιμίας των χρόνιων νοσημάτων» όπου τα επίπεδα φερριτίνης είναι συνήθως φυσιολογικά ή αυξημένα. Παρόμοια, ένας ασθενής με σιδηροπενία και συνυπάρχουσα π.χ. ρευματοειδή αρθρίτιδα, μπορεί να έχει ψευδώς φυσιολογική τιμή φερριτίνης, αφού η φλεγμονή αυξάνει τις τιμές της έως και το τριπλάσιο.

Υψηλή φερριτίνη έχουμε σε:

Χαμηλή φερριτίνη έχουμε σε:

Η διερεύνηση των αυξημένων επίπεδων φερριτίνης προυποθέτει την εξέταση και τον αποκλεισμό πολλών ξεχωριστών κατηγοριών νοσημάτων που σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα φερριτίνης.

Κύριες αιτίες αυξημένων επιπέδων της φερριτίνης στον οργανισμό είναι:

Φυσιολογικές τιμές
Άνδρες 21 - 453 μg/L
Γυναίκες <50 ετών 16 - 142 μg/L
Γυναίκες >50 ετών 16 - 412 μg/L

Αίτια υψηλής φερριτίνης ορού με υπερφόρτωση σιδήρου:

Πρωτοπαθή:

Δευτεροπαθή:

Διερεύνηση και διαχείριση αυξημένης φερριτίνης ορούΔιερεύνηση και διαχείριση αυξημένης φερριτίνης ορού (FBC - Γενική εξέταση αίματος, GH - Κληρονομική αιμοχρωμάτωση, LFT - Δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας, MRI - Μαγνητική τομογραφία, SF - Φερριτίνη ορού; Tsat - Κορεσμός τρανσφερρίνης)

Αιτία υψηλής φερριτίνης ορού χωρίς υπερφόρτωση σιδήρου:

 

Πηγή:

Σχετικά άρθρα

Σίδηρος (Fe)

Σύνδρομο Sjögren

Ρευματοειδής παράγοντας (RF)