Ο μοναδικός τρόπος για την προστασία από τον καρκίνο του μαστού είναι η αυτοεξέταση της γυναίκας, αλλά και η περιοδική μαστογραφία για τις ηλικίες μετά τα 40.
Κάθε γυναίκα θα πρέπει να ψηλαφά μόνη της τους μαστούς της τουλάχιστον μία φορά το μήνα. Μέσω της ψηλάφησης αυξάνεται η πιθανότητα να εντοπιστούν ακόμα και πολύ μικροί όγκοι, δηλαδή σε πολύ πρώιμα στάδια, οπότε και αυξάνεται η πιθανότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης.
Πριν την αυτοεξέταση έχε υπόψη ότι:
- Κάθε ογκίδιο στο μαστό δεν είναι καρκίνος.
- Ο μαστός φυσιολογικά παρουσιάζει κατά την ψηλάφηση ογκίδια.
- Μην πανικοβληθείς όταν στην πρώτη εξέταση διαπιστώσεις τον αριθμό τους. Αντίθετα, αφιέρωσε λίγο χρόνο για να μάθεις τους μαστούς σου και μετά προσπάθησε να ανιχνεύσεις οποιεσδήποτε μεταβολές τους.
- Τα ογκίδια που ψηλαφάς στο μαστό σου, σε καμιά περίπτωση δεν αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανίσεις καρκίνο. Είναι μύθος ότι ο καρκίνος του μαστού είναι σκληρός κατά την ψηλάφηση. Ο καρκίνος μπορεί να είναι σκληρός ή μαλακός, κινητός ή ακίνητος, μικρός ή μεγάλος. Γι' αυτό οφείλεις να γνωρίσεις τους φυσιολογικούς σου μαστούς.
Ο φυσιολογικός μαστός κατά τη διάρκεια του κύκλου υφίσταται μεταβολές. Μπορεί να γίνει σκληρότερος, πιο επώδυνος ή να διογκωθεί. Η καλύτερη ημέρα για την αυτοεξέταση των μαστών στις γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας είναι η 7η-10η, μετά την έναρξη της εμμήνου ρύσης. Για τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, η εξέταση μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε χρονική φάση, αρκεί να επαναλαμβάνεται την ίδια ημέρα κάθε μήνα. Όσες έχουν υποβληθεί σε μαστεκτομή (μερική ή ολική), οφείλουν να ελέγχουν τον/τους υγιείς μαστούς. Ακόμη και οι γυναίκες που έχουν προθέματα στους μαστούς είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν τους ίδιους κανόνες.
Η σωστή αυτοεξέταση των μαστών περιλαμβάνει δύο στάδια: την επισκόπηση και την ψηλάφηση.
Για την επισκόπηση των μαστών ακολούθησε τη σειρά που περιγράφεται:
- Στάσου μπροστά στον καθρέπτη με τα χέρια χαλαρά κρεμασμένα.
- Σήκωσε ψηλά τα χέρια σου. Έλεγξε τους μαστούς από μπροστά και κατόπιν από την κάθε πλευρά.
- Ψάξε στο δέρμα των μαστών για εξογκώματα, πτυχώσεις ή εντυπώματα. Έλεγξε τις θηλές και τη γύρω περιοχή για παραμορφώσεις ή αλλαγές στο χρώμα. Δες αν υπάρχει έκκριμα στη θηλή.
- Τοποθέτησε τα χέρια σου στη λεκάνη και πίεσε τους αγκώνες προς τα εμπρός. Έλεγξε τους μαστούς από εμπρός και κατόπιν από την κάθε πλευρά.
- Τέλος, με τα χέρια χαλαρά κρεμασμένα σκύψε ελαφρά προς τα εμπρός. Έλεγξε τη συμμετρία των μαστών και το περίγραμμά τους.
Έχε πάντα στο μυαλό σου ότι:
- Το δέρμα των μαστών δεν διαφέρει από το αντίστοιχο του υπόλοιπου σώματος. Άρα είναι λογικό να υπάρχουν εξανθήματα, μώλωπες ή άλλες αλλαγές που δεν σημαίνουν οπωσδήποτε καρκίνο.
- Στις περισσότερες γυναίκες ο ένας μαστός είναι ελαφρά μεγαλύτερος από τον άλλο. Μην πανικοβληθείς όταν το διαπιστώσεις στην πρώτη εξέταση που θα κάνεις.
- Σε πολλές γυναίκες οι θηλές φυσιολογικά βρίσκονται σε εισολκή. Μην ανησυχείς όταν και οι δύο θηλές βρίσκονται σε εισολκή από πολλά χρόνια. Αντίθετα, ανέφερε στο γιατρό σου την πρόσφατη και ειδικότερα την ετερόπλευρη εισολκή.
- Οι θηλές και στους δύο μαστούς έχουν την ίδια κατεύθυνση. Ανέφερε στο γιατρό σου οποιαδήποτε απόκλιση.
- Η παρουσία διατεταμένων φλεβών στο δέρμα των μαστών μπορεί να είναι φυσιολογική. Αξιολόγησε μόνο την ξαφνική εμφάνισή τους.
Η ψηλάφηση των μαστών γίνεται με τις ράγες των τριών μέσων δακτύλων. Αυτές πρέπει να εφάπτονται συνεχώς στο δέρμα κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Σε κάθε σημείο που εξετάζεις, διέγραψε με τις άκρες των δακτύλων σου τρεις μικρούς κύκλους. Κάθε κύκλος θα αντιπροσωπεύει διαφορετικό επίπεδο πίεσης, ξεκινώντας από το απαλό άγγιγμα και καταλήγοντας στην βαθιά ψηλάφηση.
Στον πρώτο κύκλο, άγγιξε το δέρμα σου χωρίς όμως να πιέσεις τους ιστούς που βρίσκονται κάτω από αυτό. Έτσι θα μπορέσεις να αντιληφθείς οζίδια που βρίσκονται στα επιφανειακά στρώματα του μαστού. Στο δεύτερο κύκλο πίεσε περισσότερο στο σημείο που ψηλαφάς. Ολοκλήρωσε την εξέταση πιέζοντας δυνατά, μέχρι το σημείο που δεν σου προκαλεί δυσφορία.
Θα πρέπει να ελέγχεται προσεκτικά όλος ο μαστός, από την κλείδα μέχρι την τελευταία πλευρά και από την μασχάλη μέχρι στέρνο.
Υπάρχουν τρία σχήματα ψηλάφησης των μαστών. Εφάρμοσε αυτό που εσύ θα θεωρήσεις πιο εύκολο. Θυμήσου πάντα ότι ο κάθε μαστός εξετάζεται από το αντίθετο χέρι.
Ξάπλωσε ανάσκελα, τοποθετώντας κάτω από τον ώμο του μαστού που πρόκειται να εξετάσεις ένα μαξιλάρι. Το χέρι που βρίσκεται στην ίδια πλευρά, τοποθέτησε το πίσω από το κεφάλι σου.
1ο σχήμα: Ξεκίνα από την περιοχή της μασχάλης με κατεύθυνση προς τα κάτω ακολουθώντας μία νοητή ευθεία γραμμή. 
Όταν φτάσεις στο κατώτερο όριο ακολούθησε την αντίστροφη πορεία μέχρι την κλείδα. Η νοητές γραμμές που εξετάζεις δεν θα πρέπει να απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από ένα δάκτυλο. Συνέχισε με αυτόν τον τρόπο έως ότου ψηλαφήσεις ολόκληρο το μαστό. Κάνε το ίδιο και στον άλλο μαστό. Υπολόγισε ότι από τη μασχάλη μέχρι τη θηλή του μαστού υπάρχουν έξι νοητές γραμμές και από τη θηλή μέχρι το εσωτερικό όριο άλλες τέσσερις.
2ο σχήμα: Ξεκίνα την ψηλάφηση από το περιφερικότερο τμήμα του μαστού και συνέχισε διαγράφοντας έναν πλήρη κύκλο, μέχρι να φτάσεις στο σημείο από το οποίο ξεκίνησες. Κάνε το ίδιο ξεκινώντας την ψηλάφηση ένα δάκτυλο κεντρικότερα. Διαγράφοντας προοδευτικά μικρότερους ομόκεντρους κύκλους θα καταλήξεις στη θηλή του μαστού. Επανέλαβε την ίδια μέθοδο και στον άλλο μαστό. Υπολόγισε ότι για να εξετασθεί πλήρως ο κάθε μαστός, απαιτούνται συνολικά 8 - 10 ομόκεντροι κύκλοι.
3ο σχήμα: Ξεκίνα την ψηλάφηση από τη θηλή του μαστού και συνέχισε προς το περιφερικότερο τμήμα του μαστού. Επανέλαβε την ίδια διαδικασία ξεκινώντας πάλι από τη θηλή, με κατεύθυνση όμως ένα δάκτυλο χαμηλότερα από την προηγούμενη πορεία. Όταν εξετάσεις ακτινωτά όλο το μαστό, συνέχισε στον επόμενο.
Αφού ολοκληρώσεις την ψηλάφηση των μαστών, ψηλάφισε και πίεσε ελαφρά με τον δείκτη και τον αντίχειρα την κάθε θηλή ξεχωριστά, προκειμένου να διαπιστώσεις αν εξέρχεται έκκριμα. Έχε υπόψη ότι σε πολλές γυναίκες ο ερεθισμός των θηλών είναι δυνατό να προκαλέσει την έκκριση υγρού, χωρίς αυτό να υποδηλώνει κακοήθεια.
Τέλος, έχοντας το χέρι στην πλευρά που εξετάζεις χαλαρό, έλεγξε την κάθε μασχάλη ξεχωριστά.