Η Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων για τα Φαρμακευτικά Προϊόντα Ανθρώπινης Χρήσης (CHMP) συνέστησε ότι οι άδειες κυκλοφορίας των από του στόματος χορηγούμενων φαρμακευτικών προϊόντων που περιέχουν κετοκοναζόλη (Ketoconazole) πρέπει να ανασταλούν σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος της ηπατικής βλάβης είναι μεγαλύτερος από τα οφέλη στη θεραπεία των μυκητιάσεων.
Οι ασθενείς που λαμβάνουν από το στόμα κετοκοναζόλη για μυκητιασικές λοιμώξεις πρέπει να ορίσουν μια μη επείγουσα συνάντηση με το ιατρό τους για να συζητήσουν κατάλληλες εναλλακτικές θεραπείες. Οι γιατροί δεν θα πρέπει πλέον να συνταγογραφούν κετοκοναζόλη για από του στόματος χρήση και θα πρέπει να επανεξετάσουν τη θεραπεία των ασθενών τους.
Τρόπος δράσης της κετοκοναζόλης στο σύνδρομο Cushing
Η κετοκοναζόλη αναστέλλει κυρίως το πρώτο βήμα της σύνθεσης της κορτιζόλης (διάσπαση της πλάγιας αλύσου της χοληστερόλης) και σε μικρότερο βαθμό τη μετατροπή της 11-δεοξυκορτιζόλης σε κορτιζόλη (αναστολή 11β-υδροξυλάσης) και επιπλέον αναστέλλει την έκκριση της ACTH παρεμποδίζοντας την ενεργοποίηση της αδενυλκυκλάσης στα κορτικοτρόφα κύτταρα Η πανευρωπαϊκή επισκόπηση της από του στόματος χορηγούμενης κετοκοναζόλης ξεκίνησε μετά από την αναστολή κυκλοφορίας του φαρμάκου στη Γαλλία. Ο Γαλλικός οργανισμός Φαρμάκων (ANSM), κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η σχέση οφέλους-κινδύνου αυτών των προϊόντων ήταν αρνητική λόγω του υψηλού κινδύνου για ηπατική βλάβη που σχετίζεται με το φάρμακο και υπό την παρουσία διαθέσιμων εναλλακτικών θεραπειών, οι οποίες θεωρούνται πιο ασφαλείς. Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία απαιτεί την ύπαρξη μιας συντονισμένης ευρωπαϊκής προσέγγισης, όταν ένα κράτος μέλος λαμβάνει ρυθμιστική δράση σε σχέση με ένα φάρμακο που έχει εγκριθεί σε περισσότερες από μία χώρες.
Μετά την αξιολόγηση όλων των διαθέσιμων στοιχείων σχετικά με τους κινδύνους της από του στόματος χορηγούμενης κετοκοναζόλης, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που η ηπατική βλάβη, όπως η ηπατίτιδα είναι μια γνωστή παρενέργεια των αντιμυκητιασικών φάρμακων, η συχνότητα και η σοβαρότητα της ηπατικής βλάβης με την από του στόματος χορηγούμενη κετοκοναζόλη ήταν υψηλότερη από ότι με άλλα αντιμυκητιασικά και εξέφρασε την ανησυχία ότι οι αναφορές της ηπατικής βλάβης σημειώθηκαν νωρίς μετά την έναρξη της θεραπείας με τις συνιστώμενες δόσεις και δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστούν μέτρα για την επαρκή μείωση του κινδύνου αυτού. Η Επιτροπή κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι το κλινικό όφελος από την από του στόματος χορηγούμενη κετοκοναζόλη είναι αβέβαιο, καθώς τα στοιχεία για την αποτελεσματικότητά της είναι περιορισμένα και δεν πληρούν τα ισχύοντα πρότυπα την στιγμή που εναλλακτικές θεραπείες είναι διαθέσιμες.
Λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση του ποσοστού της ηπατικής βλάβης και τη διαθεσιμότητα εναλλακτικών αντιμυκητιασικών θεραπειών, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα οφέλη δεν αντισταθμίζουν τους κινδύνους. Τα τοπικά σκευάσματα της κετοκοναζόλης (όπως κρέμες, αλοιφές και σαμπουάν) μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται αφού η ποσότητα της κετοκοναζόλης που απορροφάται σε όλο το σώμα είναι πολύ χαμηλή με αυτά τα σκευάσματα.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι η κετοκοναζόλη χρησιμοποιείται εκτός ενδείξεων για τη θεραπεία ασθενών με σύνδρομο Cushing (εικόνα) και προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι ασθενείς δεν θα μείνουν χωρίς θεραπεία, ορίζει τις αρμόδιες εθνικές αρχές να μπορούν να ρυθμίσουν ώστε αυτά τα φάρμακα να διατίθενται υπό ελεγχόμενες συνθήκες.
Πληροφορίες για τους ασθενείς:
- Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει συστήσει την αναστολή αδειών κυκλοφορίας της από του στόματος χορηγούμενης κετοκοναζόλης μετά από επανεξέταση των στοιχείων που δείχνουν υψηλότερη τοξικότητα του ήπατος με αυτό το φάρμακο σε σύγκριση με άλλα αντιμυκητιασικά φάρμακα.
- Εάν επί του παρόντος οι ασθενείς λαμβάνουν από του στόματος κετοκοναζόλη για μυκητιασικές λοιμώξεις, θα πρέπει να μιλήσουν με το γιατρό τους σε ένα ραντεβού ρουτίνας για να συζητήσουν κατάλληλες εναλλακτικές θεραπείες.
- Εάν οι ασθενείς λαμβάνουν τοπικά σκευάσματα της κετοκοναζόλης (όπως κρέμες, αλοιφές και σαμπουάν), μπορούν να συνεχίσουν τη θεραπεία τους, καθώς το ποσό της κετοκοναζόλης που απορροφάται σε όλο το σώμα είναι πολύ χαμηλό, με αυτά τα σκευάσματα.
- Εάν οι ασθενείς έχουν οποιεσδήποτε ερωτήσεις, θα πρέπει να επικοινωνήσουν με το ιατρό ή το φαρμακοποιό τους.
Πληροφορίες για επαγγελματίες υγείας:
Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να ακολουθήσουν τις παρακάτω συστάσεις:
- Επειδή η χορήγηση κετοκοναζόλης από του στόματος δεν συνιστάται πλέον, οι ιατροί θα πρέπει να εξετάσουν τους ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία με αυτό το φάρμακο για μυκητιασικές λοιμώξεις, με στόχο τη διακοπή της θεραπείας ή επιλογής κατάλληλης εναλλακτικής θεραπείας.
- Τοπικά σκευάσματα κετοκοναζόλης έχουν πολύ χαμηλή συστηματική απορρόφηση και μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται κανονικά
- Οι φαρμακοποιοί θα πρέπει να παραπέμπουν τους ασθενείς με ιατρική συνταγή για κετοκοναζόλη από του στόματος για μυκητιασικές λοιμώξεις στο θεράποντα ιατρό τους
- Οι συστάσεις του Οργανισμού βασίστηκαν στην επανεξέταση από την Επιτροπή Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP), η οποία εξέτασε όλα τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τα οφέλη της από του στόματος χορηγούμενης κετοκοναζόλης και τον κίνδυνο ηπατοτοξικότητας από προκλινικές και κλινικές μελέτες, αναφορές για ανεπιθύμητες ενέργειες, επιδημιολογικές μελέτες και την επιστημονική βιβλιογραφία. Η Επιτροπή έλαβε επίσης υπόψη τις συμβουλές από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων για τη θεραπεία των λοιμώξεων.
- Παρά το γεγονός ότι ο κίνδυνος για ηπατοτοξικότητα είναι κοινός για όλη την κατηγορία των αντιμυκητιασικών της ομάδας των αζολών, τα δεδομένα δείχνουν ότι η συχνότητα και η σοβαρότητα για ηπατοτοξικότητα είναι υψηλότερη με κετοκοναζόλη από ότι με άλλα αντιμυκητιασικά.
- Η έναρξη της ηπατοτοξικότητας γενικά εμφανίστηκε μεταξύ 1 και 6 μηνών μετά την έναρξη της θεραπείας, αλλά έχει επίσης αναφερθεί και νωρίτερα από τον 1 μήνα μετά την έναρξη της θεραπείας, και στη συνιστώμενη ημερήσια δόση των 200 mg.
- Οι μελέτες αποτελεσματικότητας είναι περιορισμένες και δεν έχουν πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις πιο πρόσφατα συμφωνηθείσες κατευθυντήριες γραμμές. Υπάρχουν ανεπαρκή στοιχεία για να υποστηρίξουν την αποτελεσματικότητα της κετοκοναζόλης όταν άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει ή δεν είναι ανεκτές, ή έχει εντοπιστεί αντίσταση.
- Τα μέτρα ελαχιστοποίησης του κινδύνου που προτάθηκαν, όπως ο περιορισμός της διάρκειας θεραπείας ή ο περιορισμός της χρήσης σε ασθενείς με ανθεκτικότητα ή δυσανεξία σε εναλλακτικές θεραπείες ή περιορισμός της συνταγογράφησης σε γιατρούς με εμπειρία στη θεραπεία σπάνιων μυκητιασιακών λοιμώξεων, δεν κρίθηκαν επαρκείς για να μειωθεί ο κίνδυνος ηπατοτοξικότητας σε ένα αποδεκτό επίπεδο.
Περισσότερα για το φάρμακο:
Η κετοκοναζόλη είναι ένα αντιμυκητιασικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από δερματόφυτα και ζυμομύκητες. Η κετοκοναζόλη που λαμβάνεται από το στόμα και έχει εγκριθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1980, και αργότερα έχουν γίνει διαθέσιμα τοπικά (στο δέρμα) χορηγούμενα σκευάσματα, όπως κρέμες, αλοιφές και σαμπουάν.
Τα από του στόματος χορηγούμενα σκευάσματα κετοκοναζόλης έχουν άδεια κυκλοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω εθνικών διαδικασιών και είναι σήμερα διαθέσιμα σε διάφορα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με διάφορες εμπορικές ονομασίες, συμπεριλαμβανομένων και στην Ελλάδα, των Fungoral®, Ilgem®, Mycofebrin®, Ebersept®, Sostatin®.
Για να αρθεί η αναστολή, ο κάτοχος της άδειας κυκλοφορίας θα πρέπει να παράσχει πειστικά στοιχεία που να προσδιορίζουν μια ομάδα ασθενών στους οποίους τα οφέλη του φαρμάκου υπερτερούν των κινδύνων τους.
*Υπενθυμίζεται ότι η ηπατίτιδα, η γυναικομαστία, η ελαττωμένη libido, οι γαστρεντερικές διαταραχές, τα οιδήματα, τα εξανθήματα δέρματος, η καταστολή και η τερατογένεση αποτελούν τις κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της κετοκοναζόλης.
Πηγή: European Medicines Agency recommends suspension of marketing authorisations for oral ketoconazole