Σύνδρομο αποστέρησης οινοπνεύματος

Σύνδρομο που εκδηλώνεται όταν ένα άτομο διακόπτει την κατανάλωση οινοπνεύματος μετά από παρατεταμένη χρήση. Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάχρησης οινοπνεύματος και το χρονικό διάστημα από την τελευταία κατανάλωση οινοπνεύματος.

Διάγνωση - Κλινική εικόνα

• Τρομώδης κατάσταση (πρώτες εκδηλώσεις στέρησης, «επικείμενο τρομώδες παραλήρημα», «τρέμουλο»):
  • Χρονικό διάστημα εμφάνισης: συνήθως εκδηλώνεται 6 έως 8 ώρες μετά το τελευταίο ποτό ή 12 έως 48 ώρες μετά τη μείωση της προσλαμβανόμενης ποσότητας οινοπνεύματος. Εντείνεται μετά από 24 έως 36 ώρες.
  • Εκδηλώσεις: τρόμος, ήπια διέγερση, αϋπνία, ταχυκαρδία. Τα συμπτώματα υποχωρούν με την κατανάλωση οινοπνεύματος.

• Αλκοολική ψευδαισθήτωση (Αlcoholic Ηallucinosis):
  • Οι ψευδαισθήσεις είναι συνήθως ακουστικές αλλά ορισμένες φορές μπορεί να είναι οπτικές, απτικές ή οσφρητικές. Συνήθως δεν υπάρχει θόλωση της συνείδησης όπως συμβαίνει στο παραλήρημα (η κλινική εικόνα μπορεί να εκληφθεί ως οξύ σχιζοφρενικό επεισόδιο). Οι διαταραγμένες αντιλήψεις γίνονται εντονότερες μετά από 24 έως 36 ώρες αποχής.

• Σπασμοί στέρησης:
  • Χρονικό διάστημα εμφάνισης: συνήθως εκδηλώνονται 7 έως 30 ώρες μετά τη διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ, με τη μέγιστη συχνότητα να παρατηρείται μεταξύ 13 και 24 ωρών.
  • Εκδηλώσεις: γενικευμένοι σπασμοί με απώλεια των αισθήσεων. Συνήθως δεν παρατηρείται εστιακή σημειολογία. Εφόσον υπάρχουν σαφείς ενδείξεις πρέπει να γίνει περαιτέρω διερεύνηση με αξονική τομογραφία εγκεφάλου και ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (π.χ παρουσία εστιακών νευρολογικών βλαβών, παρατεταμένη μετακριτική κατάσταση σύγχυσης). Επιπλέον, σε εμπύρετο ασθενή σε κρίση μπορεί να είναι απαραίτητη η διενέργεια οσφυϊκής παρακέντησης.

• Τρομώδες παραλήρημα (Delirium Tremens):
  • Χρονικό διάστημα εμφάνισης: ποικίλλει. Συνήθως εκδηλώνεται εντός 1 εβδομάδας μετά τη μείωση ή τη διακοπή της υψηλής κατανάλωσης οινοπνεύματος και διατηρείται για 1 έως 3 ημέρες. Η μέγιστη συχνότητα εκδηλώνεται 72 έως 96 ώρες μετά τη διακοπή της κατανάλωσης οινοπνεύματος.
  • Εκδηλώσεις: έντονη σύγχυση, τρέμουλο, έντονες οπτικές και απτικές ψευδαισθήσεις, υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού. Αυτή είναι η σοβαρότερη κλινική εκδήλωση του συνδρόμου αποστέρησης οινοπνεύματος (η θνησιμότητα είναι περίπου 15% σε ασθενείς που δε λαμβάνουν θεραπεία).

Θεραπεία

Ασθενείς που νοσηλεύονται

• Εισαγωγή του ασθενούς σε ιατρικό θάλαμο (μονόκλινο δωμάτιο). Παρακολούθηση των ζωτικών σημείων κάθε 4 ώρες και λήψη όλων των προφυλάξεων για την εμφάνιση τυχόν σπασμών.  Διατήρηση του ασθενούς σε καταστολή.
• Απαραίτητος εργαστηριακός έλεγχος: ηλεκτρολύτες ορού, ουρία, κρεατινίνη, Mg⁺⁺, PO4^-3, Ca⁺⁺, γλυκόζη, φωσφοκινάση κρεατίνης (CPK).
• Χορήγηση οξαζεπάμης ή λοραζεπάμης ως εξής:
  • Σε ασθενείς με τρομώδες παραλήρημα, χορηγούνται αρχικά 2 έως 5 mg λοραζεπάμης ενδομυϊκώς/ενδοφλέβια και επαναλάβετε εφόσον απαιτείται. Σε σταθερούς ασθενείς, ενδέχεται να επαρκεί η χορήγηση από το στόμα: 1^η ημέρα, 2 mg από του στόματος κάθε 4 ώρες εφόσον ο ασθενής είναι σε εγρήγορση και όχι ληθαργικός, 2^η ημέρα, 1 mg από του στόματος κάθε 4 ώρες εφόσον ο ασθενής είναι σε εγρήγορση και όχι ληθαργικός, 3^η ημέρα, 0.5 mg από του στόματος κάθε 4 ώρες εφόσον ο ασθενής είναι σε εγρήγορση και όχι ληθαργικός. Τα νοσοκομειακά πρωτόκολλα μπορεί να συμπεριλαμβάνουν οξαζεπάμη ή χλωρδιαζεποξίδη (κατιόν εάν είναι αυξημένες οι τιμές των ελέγχων ηπατικής λειτουργίας) για καταστολή.
  • Σε ασθενείς με ήπιο έως μέτριο στερητικό σύνδρομο και χωρίς ιστορικό κρίσεων, η εξατομικευμένη χορήγηση βενζοδιαζεπινών (αντί για ένα μοντέλο συγκεκριμένης δόσης) οδηγεί στη χορήγηση μικρότερης δόσης βενζοδιαζεπινών και την αποφυγή μη αναγκαίας καταστολής. Η κλίμακα CIWA-Ar (Clinical Institute Withdrawal Assessment – Alcohol) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μετρηθεί η σοβαρότητα του στερητικού συνδρόμου από οινόπνευμα. Αποτελείται από τα παρακάτω 10 συμπτώματα και σημεία: ναυτία, τρέμουλο, υπερδραστηριότητα αυτόνομου νευρικού, άγχος, διέγερση, απτικές, οπτικές και ακουστικές διαταραχές, κεφαλαλγία και απώλεια προσανατολισμού. Η μέγιστη βαθμολογία είναι 67. Όταν η βαθμολογία CIWA-Ar είναι >8, συνήθως χορηγούνται 2 έως 4 mg λοζαρεπάνης κάθε ώρα  (online υπολογισμός - κλικ εδώ).
• Χορήγηση βιταμινών: 100 mg θειαμίνης με ενδοφλέβια ή ενδομυϊκή έγχυση για τουλάχιστον 5 ημέρες και χορήγηση πολυβιταμινών από το στόμα. Η ενδοφλέβια χορήγηση γλυκόζης μπορεί να επιταχύνει την εγκεφαλοπάθεια Wernicke σε αλκοολικούς ασθενείς με έλλειψη θειαμίνης. Κατά συνέπεια, η χορήγηση θειαμίνης πρέπει να προηγείται της ενδοφλέβιας χορήγησης δεξτρόζης.
• Χορήγηση υγρών από το στόμα ή ενδοφλέβια. Για ενδοφλέβια έγχυση: γλυκόζη με υποκατάσταση Na⁺, K⁺, Mg⁺⁺, and PO4^-3 όποτε απαιτείται. Η υπομαγνησιαιμία είναι αρκετά κοινή στον αλκοολισμό και μπορεί να οδηγήσει σε αρρυθμίες εάν δεν αντιμετωπιστεί.
• Οι σπασμοί μπορούν να αντιμετωπιστούν με χορήγηση 2.5 mg/min διαζεπάμης ενδοφλέβια μέχρι να ελεγχθούν οι σπασμοί (αναγκαία η παρακολούθηση εμφάνισης συμπτωμάτων μείωσης της αναπνευστικής λειτουργίας ή υπόταση). Αντί για διαζεπάμη είναι δυνατή η ενδοφλέβια χορήγηση 1-2 mg λοραζεπάμης κάθε 2 ώρες. Γενικά, οι σπασμοί λόγω στερητικού συνδρόμου είναι αυτοπεριοριζόμενοι και δεν απαιτούν θεραπεία. Η χρήση φαινυτοΐνης ή άλλων αντισπασμωδικών για βραχυχρόνια θεραπεία των σπασμών λόγω του συνδρόμου αποστέρησης από οινόπνευμα δε συνίσταται.
• β-αποκλειστές: χρήσιμοι για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και των ταχυαρρυθμιών. Ωστόσο, δεν αποτρέπουν τη εκδήλωση σοβαρότερων συμπτωμάτων, και στην περίπτωση χορήγησής τους, θα πρέπει να χορηγούνται σε συνδυασμό με βενζοδιαζεπίνες. Οι β-αποκλειστές πρέπει να αποφεύγονται σε ασθενείς με αντενδείξεις στη χρήση τους (π.χ βρογχόσπασμο, βραδυκαρδία).

Πηγή:

• Fred F. Ferri - Ferri’s Practical Guide: Fast Facts for Patient Care