Μη βαδίζεις μπροστά μου γιατί μπορεί να μην σε ακολουθήσω.
Μη βαδίζεις πίσω μου γιατί μπορεί να μη σε οδηγήσω.
Βάδιζε πλάι μου και γίνε ο σύντροφός μου.
Albert Camus (1913-1960 , Γάλλος συγγραφέας, Νόμπελ 1957)
Μύθοι για το επάγγελμα του ψυχολόγου***
Το επάγγελμα του ψυχολόγου δέχεται και αντιμετωπίζει ακόμα και σήμερα πολλά ταμπού από τον απλό κόσμο (π.χ. ο φόβος της κοινής γνώμης, ο φόβος της ασθένειας, ο φόβος της τρέλας..). Παρακάτω ακολουθούν μερικές σκέψεις που βασίζονται σε προκαταλήψεις και σε μύθους που έχουν δημιουργηθεί γύρω από το επάγγελμα του ψυχολόγου.
1. «Όποιος επισκέπτεται ψυχολόγο πάσχει από σοβαρή ψυχική διαταραχή»
Η επίσκεψη σε ψυχολόγο ενδεχομένως φέρνει πολλούς ανθρώπους σε δύσκολη θέση και αντιμέτωπους με το φόβο της «τρέλας»(«τρελός είμαι, για να πάω σε ψυχολόγο;»). Παρόλα αυτά, οι λόγοι για τους οποίους μπορεί κανείς να επισκεφτεί έναν ψυχολόγο είναι πολλοί και διαφορετικοί. Μπορεί κάποιος να το αποφασίσει επειδή βιώνει έντονα κάποια δυσάρεστα συμπτώματα, όπως είναι το άγχος, η κακή διάθεση, η επίμονη αίσθηση του ανικανοποίητου, οι μεγάλες ή/και διαχρονικές δυσκολίες στις συζυγικές, οικογενειακές, εργασιακές και διαπροσωπικές του σχέσεις. Μπορεί, όμως, η επίσκεψη σε ψυχολόγο να αφορά, επίσης, την ανάγκη κάποιου να καταλάβει τον εαυτό του καλύτερα και να δώσει στη ζωή του βαθύτερο νόημα. Τις περισσότερες φορές, αφορμή για να αναζητήσει κανείς βοήθεια μπορεί να αποτελέσουν η παρουσία συμπτωμάτων, μια κρίση ζωής, όπως είναι η συζυγική ή οικογενειακή κρίση (π.χ. ένα διαζύγιο) ή ένα πένθος. Η αναζήτηση ψυχολογικής βοήθειας, όμως, θεωρείται ότι αποτελεί, τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για το οικογενειακό και φιλικό μας περιβάλλον, ένδειξη αδυναμίας, ανικανότητας, αποφασιστικότητας, και γενικότερα, ένδειξη «αδύναμου και προβληματικού χαρακτήρα». Στην πραγματικότητα, όμως το να μπορεί κάποιος να αναγνωρίζει τις αδυναμίες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, να συζητά για αυτές και να προσπαθεί να τις νικήσει και να τις ξεπεράσει, είναι μια πράξη που δείχνει θάρρος, δύναμη και υγεία. Άλλωστε, η αναγνώριση και η αποδοχή ενός προβλήματος είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την αντιμετώπιση και την επίλυσή του. Τέλος, όλα αυτά που μπορεί να ανακαλύψει ο ψυχολόγος αλλά, ακόμα περισσότερο, αυτά που μπορεί εμείς να ανακαλύψουμε για τον εαυτό μας, όταν αρχίζουμε να "σκαλίζουμε" τα προβλήματά μας είναι ένας τεράστιος φόβος, με τον οποίο συνδέεται και ο φόβος της τρέλας για πολλούς ανθρώπους. Εκείνο που στην συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι ο ψυχολόγος βλέπει σε μας δυσκολίες και ανθρώπινες αδυναμίες που όλοι έχουμε, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι οι εκπαιδευμένοι ψυχολόγοι (με ΠΤΥΧΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ, ΑΔΕΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ κ.λ.π.) σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να μας κρίνουν αρνητικά, ούτε να μας χαρακτηρίσουν τρελούς ή να μας βάλουν κάποια άλλη "ταμπέλα" που θα μας στιγματίσει.
2. «Αν πάω σε ψυχολόγο θα μάθουν όλοι ότι έχω πρόβλημα»
Ένας ακόμη ιδιαίτερα αποθαρρυντικός παράγοντας για κάποιον που σκέφτεται να επισκεφτεί ψυχολόγο, είναι κατά πόσο τα στοιχεία που αποκαλύπτει για τον εαυτό του είναι ασφαλή και θα διατηρηθούν απόρρητα. Είναι χρήσιμο λοιπόν να γνωρίζουμε ότι οι ψυχολόγοι υποχρεώνονται σύμφωνα με το νόμο και τον Κώδικα Δεοντολογίας να διαφυλάσσουν οποιεσδήποτε πληροφορίες συλλέγουν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας (συμβουλευτικής ή ψυχοθεραπευτικής). Σε αυτές δεν επιτρέπεται να έχει πρόσβαση κανείς τρίτος, παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, και πάντοτε ύστερα από την έγκριση του ιδίου του συμβουλευόμενου/ θεραπευόμενου. Το απόρρητο των συνεδριών τηρείται κατά τη διάρκεια της συνεργασίας με τον ψυχολόγο, αλλά και μετά τη λήξη της. Πολλοί ψυχολόγοι φροντίζουν η εχεμύθεια των επισκέψεων να διασφαλίζεται αφήνοντας χρονικό περιθώριο μεταξύ των συνεδριών τους με άλλους συμβουλευόμενου/ θεραπευόμενους, έτσι ώστε να μη συναντιούνται στον ίδιο χώρο με κανέναν άλλο, παρά μόνο με τον ψυχολόγο.
3. «Εγώ μπορώ να αντιμετωπίσω τα προβλήματά μου μόνος μου»
Ένα πράγμα για το οποίο μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι είναι ότι δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος που να γνωρίζει εμάς και τα προβλήματά μας καλύτερα από τον εαυτό μας. Το γεγονός ότι τα γνωρίζουμε όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είμαστε πάντα σε θέση να τα αναλύσουμε και να βρούμε κάποια διέξοδο σε αυτά. Επίσης, ενώ για τους περισσότερους ανθρώπους όταν αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας, η επίσκεψη στον κατάλληλο γιατρό θεωρείται αυτονόητη, προκειμένου να φροντίσουν για τη σωματική τους υγεία (π.χ. σε έναν οδοντίατρο, όταν ένα δόντι πονάει), η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο, όταν νιώθουν να αντιμετωπίζουν κάποιες ψυχο-συναισθηματικές δυσκολίες αποτελεί ταμπού, παραμελώντας με αυτόν τον τρόπο την ψυχική τους υγεία και ισορροπία. Αυτό συμβαίνει γιατί πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ένδειξη αδυναμίας το να καταφύγουν σε οποιαδήποτε βοήθεια και προσπαθούν να τα βγάλουν πάντα πέρα μόνοι τους. Όμως με τον ίδιο τρόπο που φροντίζουμε τη σωματική μας υγεία όταν αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα υγείας, έτσι πρέπει να αντιμετωπίζουμε και τα θέματα που αφορούν την ψυχική μας υγεία. Η επίσκεψη σε ψυχολόγο είναι ιδιαίτερα βοηθητική, γιατί ο ψυχολόγος έχει μια απόσταση από το πρόβλημα που μας απασχολεί και μπορεί να το βλέπει πιο ξεκάθαρα, καθώς είναι εκπαιδευμένος να βοηθάει τον ενδιαφερόμενο να βρίσκει λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης στα θέματα που τον απασχολούν. Το να μπορεί κάποιος να αναγνωρίζει από ποιο σημείο και μετά δεν μπορεί πλέον μόνος του και να αναζητά επαγγελματική στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του, δεν είναι σημάδι αδυναμίας αλλά σημάδι αληθινής εσωτερικής δύναμης και αποφασιστικότητας, έτσι ώστε να μπορεί να ζει μια ζωή ολοκληρωμένη, γεμάτη νόημα.
4. «Έχω την οικογένειά μου και τους φίλους μου και δεν χρειάζομαι ψυχολόγο»
Η οικογένεια, οι φίλοι και ο σύντροφος αποτελούν ένα σημαντικό συναισθηματικό και υποστηρικτικό πλαίσιο για τον καθένα. Σίγουρα μας βοηθάει τις περισσότερες φορές να συζητάμε τα προβλήματά μας με την οικογένειά μας και να μοιραζόμαστε τις ανησυχίες μας με τους «δικούς μας» ανθρώπους. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι το κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης, μπορεί να απαλύνει τον ψυχολογικό πόνο του παθόντα και να μετριάσει τις δυσάρεστες επιπτώσεις του στρες. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου ένα άτομο αντιμετωπίζει προβλήματα στα οποία δεν καταφέρνει να αντεπεξέλθει μόνο του αλλά ούτε και με τη βοήθεια των φίλων του ή της οικογένειάς του. Αντιθέτως, η καλοπροαίρετη βοήθεια των άλλων αντί να βοηθά, μπορεί να τον φέρει ακόμα πιο κοντά στην απελπισία και στην απόγνωση γιατί ουσιαστικά δεν τον καταλαβαίνουν. Για παράδειγμα, ένα άτομο που πάσχει από κατάθλιψη, δεν μπορεί να βοηθηθεί από τους δικούς του όταν του δίνουν συμβουλές όπως «Βγες έξω και κάνε κάτι που σου αρέσει» και «Σιγά σιγά θα το ξεπεράσεις». Οι επαγγελματίες ψυχολόγοι (με ΠΤΥΧΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ, ΑΔΕΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ κ.λ.π.) έχουν τις απαραίτητες γνώσεις και έχουν εκπαιδευτεί έτσι ώστε να μπορούν να πάρουν την απόσταση που χρειάζεται από το πρόβλημά μας, να το δουν αντικειμενικά και να μας καθοδηγήσουν κατάλληλα, κάτι που δε μπορούν να κάνουν οι δικοί μας άνθρωποι λόγω έλλειψης σχετικών γνώσεων αλλά και συναισθηματικής εμπλοκής. Τέλος, ο ψυχολόγος σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά την οικογένειά μας, τους φίλους μας και το σύντροφό μας, αλλά ούτε και το ανάποδο. Η σχέση μας με τον ψυχολόγο έχει όρια και είναι καθαρά επαγγελματική.
5. «Ο Ψυχολόγος κοστίζει πολύ, είναι πολυτέλεια»
Ένας ακόμα πρακτικός λόγος για τον οποίο πολλοί αποφεύγουν να στραφούν στον ψυχολόγο είναι ότι κοστίζει πολλά χρήματα. Συνήθως, τα ταμεία καλύπτουν μόνο τις επισκέψεις στον ψυχίατρο και τα φάρμακα που αυτός θα συνταγογραφήσει, αλλά όχι την επίσκεψη στον ψυχολόγο και την ψυχοθεραπεία. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις εκείνο που μπορεί να κάνει κανείς είναι μια καλύτερη έρευνα αγοράς (να ρωτήσει που κυμαίνονται περίπου οι τιμές) ή να απευθυνθεί σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας του δημόσιου φορέα, όπως είναι τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία και Ε.Σ.Υ, τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και σε ορισμένες μη κερδοσκοπικές εταιρείες.
ΜΕ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ…
«Βασική ανάγκη του ανθρώπου είναι να προσπαθεί να βρίσκει απεριόριστη κατανόηση, αναγνώριση και αποδοχή. μια προσπάθεια του να αφουγκραζόμαστε τον εσωτερικό του κόσμο, χωρίς προϋποθέσεις».
Μπρούζος (2004)
Το πόσο σημαντικό είναι να αφουγκραζόμαστε τον εσωτερικό κόσμο του άλλου, χωρίς προϋποθέσεις, ώστε να ικανοποιείται η βασική του ανάγκη για απεριόριστη κατανόηση, αναγνώριση και αποδοχή, αποτυπώνεται πολύ εύστοχα από τον Μπρούζο (2004): Όλοι οι άνθρωποι έχουμε την ανάγκη, όταν αισθανόμαστε προβληματισμένοι ή και μπερδεμένοι, όταν μια κατάσταση μας δημιουργεί άγχος, αγωνία, φόβο, θυμό ή ανασφάλεια, να βρούμε κάποιον που θα δεχθεί να μας να ακούσει με κατανόηση και ζεστασιά, να μπορέσει να νιώσει τα συναισθήματά μας, όποια κι αν είναι αυτά, χωρίς να μας κριτικάρει ή να μας επικρίνει αυστηρά. Θέλουμε άφοβα να εμπιστευόμαστε τον εσωτερικό μας κόσμο σε κάποιον, ώστε να αισθανόμαστε επιτέλους ότι όντως υπάρχει ένα «αυτί» που πάντα πρόθυμα θα μας ακούσει. Σ΄ αυτές τις δύσκολές στιγμές της ζωής μας αναρωτιέται κανείς ποιο είναι το κατάλληλο άτομο στο οποίο μπορούμε να εμπιστευτούμε τα συναισθήματα μας, χωρίς να ντρεπόμαστε με φόβο ότι θα μας απορρίψει ψυχρά γι’ αυτά. Το άτομο αυτό λοιπόν μπορεί να είναι ο ψυχολόγος ο οποίος, όταν εμείς ζητήσουμε την υποστήριξή του, μας βοηθά να ανακτήσουμε τον εαυτό μας, τη χαμένη μας, ίσως, αυτοεκτίμηση, και να συνειδητοποιήσουμε την όποια δύναμη κρύβεται μέσα μας. Μας βοηθά μέσα από το διάλογο να νιώσουμε πιο ήρεμοι και χαλαροί, να αποσαφηνίσουμε τα προβλήματά μας, ώστε σταδιακά να γίνουμε ολοένα και πιο αυτόνομοι για να λαμβάνουμε μόνοι μας την ευθύνη των αποφάσεων και των πράξεών μας και να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της ζωής με μεγαλύτερη επάρκεια και άνεση. |
***ΠΡΟΣΟΧΗ!
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε άτομα που παρουσιάζονται ΜΟΝΟ ως ψυχοθεραπευτές ή ΜΟΝΟ ως σύμβουλοι ή ΜΟΝΟ με άλλες ιδιότητες ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΕΙΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη χορήγηση της ΑΔΕΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ. Η ΑΔΕΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ χορηγείται μόνο σε όσους έχουν πάρει πτυχίο από τα 4 πανεπιστημιακά τμήματα ψυχολογίας της χώρας, τα οποία είναι: α) Τμήμα Ψυχολογίας ΑΠΘ, β) Τμήμα Ψυχολογίας Παντείου, γ) Πρόγραμμα Ψυχολογίας, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και δ) Τμήμα Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης, καθώς και σε όσους έχουν αποφοιτήσει στο εξωτερικό και έχουν πάρει την ισοτιμία από το ΔΟΑΤΑΠ. Οι επίσημα αυτές αναγνωρισμένες σπουδές κατοχυρώνουν για τους επαγγελματίες ψυχολόγους το δικαίωμα της απόκτησης ΑΔΕΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ. Κανένας δεν δικαιούται να εργάζεται νόμιμα ως ψυχολόγος αν δεν διαθέτει την ανάλογη άδεια. Τίτλοι που χρησιμοποιούνται συχνά και προκαλούν σύγχυση είναι: ψυχολόγος-παιδαγωγός (χωρίς να διευκρινίζεται ποιός από τους δύο τίτλους αποτελεί τις βασικές σπουδές), ψυχοπαιδαγωγός, σύμβουλος ψυχικής υγείας, ή ψυχοθεραπευτής χωρίς το βασικό προσόν που είναι το πτυχίο του ψυχολόγου. Προσοχή σε αυτούς τους τίτλους τους οποίους χρησιμοποιούν άτομα που διαφημίζονται ως ψυχολόγοι. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ. Ο μόνος τρόπος για να προστατευτούμε από ανθρώπους που αντιποιούνται το επάγγελμα του ψυχολόγου (το διεκδικούν χωρίς όμως να έχουν τα βασικά προσόντα), είναι να ζητάμε να δούμε την Άδεια Άσκησης Επαγγέλματος του Ψυχολόγου στον οποίον απευθυνόμαστε (αυτό είναι δικαίωμα του κάθε ενδιαφερόμενου). Είναι ο μόνος τρόπος για να πιστοποιήσουμε ότι ο επαγγελματίας που απευθυνόμαστε είναι νόμιμος και αξιόπιστος. Όταν επισκέπτεται κανείς έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, έχει ΚΑΘΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ να συζητήσει για τις σπουδές και την κατάρτισή του και καλό θα ήταν να ρωτάει και να ενημερώνεται για όλα αυτά πριν ακόμη ξεκινήσει τη συνεργασία μαζί του. |
Βιβλιογραφία- Πηγές:
- Μπούλια, Ε. (2010). Το ταμπού του ψυχολόγου. Διαθέσιμο: http://www.in2life.gr/wellbeing/health/articles/191148/article.aspx. Ανασύρθηκε: 19/01/2011.
- Μπρούζος, Α. (2004). Προσωποκεντρική Συμβουλευτική: Θεωρία, Έρευνα και Εφαρμογές. Αθήνα: Τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανός.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι:
Περισσότερες πληροφορίες:
Για το Επάγγελμα του Ψυχολόγου:
- http://www.seps.gr (Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων) (ΣΕΨ)
Για την Εκπαίδευση του Ψυχοθεραπευτή:
- http://www.nopg.gr (Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδος) (ΕΕΨΕ)