Παχύσαρκο θεωρείται κάθε ενήλικο άτομο με ΒΜΙ (Body Mass Index, Δείκτη Μάζας Σώματος) >30 kg/m2, ενώ υπέρβαρο κάθε άτομο με ΒΜΙ από 25 έως 29.9 kg/m2.
| Υπολογισμός ΒΜΙ = Σωματικό βάρος σε χιλιόγραμμα / [ύψος σε μέτρα]2 |
Η παχυσαρκία συνυπάρχει συχνότατα με μείζονες παράγοντες καρδιαγγειακής νόσου, όπως δυσλιπιδαιμία, υπέρταση και σακχαρώδη διαβήτη, πιθανότατα δε συνδέεται με αυτούς και αιτιολογικά.
Η παχυσαρκία εμφανίζεται με προοδευτικά αυξανόμενη συχνότητα παγκοσμίως. Στην Ελλάδα το ποσοστό υπέρβαρων και παχύσαρκων ενηλίκων προσεγγίζει το 70% στους άνδρες και το 50% στις γυναίκες. Η παχυσαρκία μαζί με την έλλειψη μυϊκής άσκησης είναι μεταξύ των βασικών αιτίων αύξησης της συχνότητας του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Το 70-80% των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα.
Σε παχύσαρκα άτομα με προδιαβήτη (παθολογική ανοχή στη φόρτιση με γλυκόζη ή/και παθολογική γλυκόζη νηστείας), έχει δειχθεί ότι η απώλεια 5-7% του σωματικού βάρους σε συνδυασμό με 150 λεπτά άσκησης εβδομαδιαίως, (πχ γρήγορο βάδισμα 30 λεπτά την ημέρα, 5 μέρες την εβδομάδα), μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 50%. Σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 κάθε απώλεια βάρους έχει ευμενή επίδραση στη ρύθμιση του σακχάρου. Η απώλεια βάρους επιτυγχάνεται με υγιεινοδιαιτητική αγωγή (δίαιτα και άσκηση). Η πρόσληψη ενέργειας στη δίαιτα του παχύσαρκου διαβητικού πρέπει να μειωθεί κατά 500-1000 Kcal/ημερησίως κάτω των υπολογιζόμενων ημερήσιων αναγκών του. Η παράλληλη αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας μέσω της άσκησης βοηθά σημαντικά στην επίτευξη του στόχου.
Η απώλεια βάρους μπορεί δε να υποβοηθηθεί και φαρμακευτικά με την προσθήκη ορλιστάτης. Η προσθήκη της ορλιστάτης (Xenical®) μπορεί να γίνει σε ασθενείς με ΒΜΙ >28 kg/m2 εάν μετά από 3-6 μήνες υγιεινοδιαιτητικής παρέμβασης δεν επιτευχθεί η προσδοκώμενη απώλεια βάρους (5-10% του αρχικού). Χορηγείται κατά τα κύρια γεύματα πρέπει δε να συνδυάζεται με δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος, αλλιώς παρατηρούνται έντονες διάρροιες. Εάν μετά από την προσθήκη της ορλιστάτης επιτευχθεί απώλεια μεγαλύτερη του 5% του σωματικού βάρους σε διάστημα τριών μηνών, τότε η χορήγηση του φαρμάκου συνεχίζεται, αλλιώς διακόπτετα.
Σημαντική απώλεια βάρους μπορεί να επιτευχθεί με ειδικές χειρουργικές επεμβάσεις (bariatric surgery, βαριατρικές επεμβάσεις), που αποσκοπούν είτε στη μείωση πρόσληψης τροφής (τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου, επιμήκης γαστρεκτομή) είτε στη δυσαπορρόφηση της τροφής (χολοπαγκρεατική παράκαμψη ή γαστρική παράκαμψη). Οι βαριατρικές επεμβάσεις σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και BMI >35 kg/m2 οδηγούν σε μεγάλη απώλεια βάρους και βελτίωση ή/και υποστροφή του διαβήτη (κατά 95% με τη χολοπαγκρεατική παράκαμψη, 80% με τη γαστρική παράκαμψη και 58% με την τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου). Επιπλέον συνοδεύονται από μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας που συνδυάζονται με την παχυσαρκία.
Για να υποβληθεί ένας παχύσαρκος διαβητικός σε βαριατρική επέμβαση πρέπει να πληροί όλες τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
- BMI >35 kg/m2.
- Επιθυμία για απώλεια βάρους μετά από πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες απώλειας με συντηρητική αγωγή.
- Αποδεκτός χειρουργικός κίνδυνος, ανάλογα με την περίπτωση και το είδος της επέμβασης.
- Ηλικία 18-60 ετών.
- Σχετικά πρόσφατη έναρξη του σακχαρώδη διαβήτη (<5 έτη).
Αντενδείξεις βαριατρικών επεμβάσεων:
- Η στεφανιαία νόσος.
- Ο αλκοολισμός.
- Η εγκατεστημένη νεφρική ανεπάρκεια.
- Η έλλειψη κινήτρου και κοινωνικής υποστήριξης.
Οι επεμβάσεις επιλογής για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη είναι οι επεμβάσεις δυσαπορροφητικού τύπου, δηλαδή γαστρική παράκαμψη ή χολοπαγκρεατική εκτροπή.
Πηγή:
- Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία - Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διαχείριση του Διαβητικού Ασθενούς (2011).
- American Diabetes Association - Standards of Medical Care in Diabetes (2012).
- Περίληψη των χαρακτηριστικών του προϊόντος Xenical®