Δ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΚΡΙΣΗ |
Μερικά από τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τον άτομο ή συγγενή ατόμου που βρίσκεται σε κρίση περιλαμβάνουν (Kfir, 1989. Kfir & Slevin, 1991 ό.α. στο Παπαδάτου, 1999), αρχικά, την εμφάνιση ενός απροσδόκητου, άγνωστου γεγονότος που απαιτεί άμεση δραστηριοποίηση από την πλευρά του ατόμου. Το γεγονός αυτό ερμηνεύεται ως καταστροφικό και εξαιρετικά απειλητικό, καθώς επιφέρει ένα σοβαρό ρήγμα στο σύστημα αξιών του ατόμου, ανατρέποντας όλες τις πεποιθήσεις και προτεραιότητές του. Οι στρατηγικές αντιμετώπισης, οι οποίες στο παρελθόν υπήρξαν αποτελεσματικές στην επίλυση δύσκολων προβλημάτων, δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση της νέας κατάστασης. Το άτομο κατακλύζεται από υπερβολικό άγχος και χάνει την ικανότητά του να σκεφτεί ψύχραιμα ή να αφομοιώσει πληροφορίες που του παρέχονται. Νιώθει παγιδευμένο σε μια κατάσταση που μοιάζει «αδιέξοδη» και αδυνατεί να θέσει στόχους ή/και να επεξεργαστεί εναλλακτικές λύσεις στο πρόβλημά του. Συχνά αισθάνεται ότι «όλα τελειώνουν εδώ» ή αναφέρει ότι «τίποτα δεν έχει νόημα πια». Η αίσθηση του χρόνου διαστρεβλώνεται. Το παρελθόν εξιδανικεύεται, ενώ το μέλλον μοιάζει ανύπαρκτο ή απειλητικό. Ο χρόνος παγώνει στο παρόν, μέσα στο οποίο δεν διακρίνονται ούτε επιλογές ούτε λύσεις για τη διαφυγή από την αφόρητη πραγματικότητα. Εμφανίζονται δυσκολίες προγραμματισμού, σχεδιασμού και προσδιορισμού στόχων για το μέλλον.
Επιπλέον, το άτομο έχει έντονη την αίσθηση μοναξιάς και δεν είναι σε θέση να ζητήσει βοήθεια ή να επωφεληθεί της υποστήριξης που ενδεχομένως του παρέχει το περιβάλλον. Πολλά άτομα που βρίσκονται σε κρίση δεν θυμούνται καν την παρουσία άλλων ατόμων στο πλευρό τους. Βιώνουν ένα υποκειμενικό αίσθημα μοναξιάς, καθώς πιστεύουν ότι κανείς δεν μπορεί να τους κατανοήσει. Συχνά αποσύρονται και αποξενώνονται, γεγονός που διαταράσσει τις κοινωνικές τους σχέσεις.
Επίσης, κατά τη διάρκεια της κρίσης, το άτομο παρουσιάζει ψυχοσωματικά συμπτώματα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με το υπερβολικό στρες που βιώνει (απώλεια όρεξης, ύπνου, στηθαγχικό άλγος, ημικρανίες, ταχυκαρδίες, γαστρεντερικά προβλήματα, απώλεια αυτοσυγκέντρωσης κ.λπ.), ενώ συχνά επανεμφανίζονται ορισμένες οργανικές διαταραχές από τις οποίες υπέφερε στο παρελθόν (άσθμα, έλκος στομάχου κ.λπ.).
Τα στοιχεία που διαφοροποιούν το άτομο που βρίσκεται σε κρίση από το άτομο που βιώνει έντονο στρες είναι: (α) η ερμηνεία που το άτομο αποδίδει στο συγκεκριμένο γεγονός και η υποκειμενική εκτίμηση των αποθεμάτων που διαθέτει για να το αντιμετωπίσει και (β) η αποτελεσματικότητα των στρατηγικών αντιμετώπισης που ενεργοποιεί. Το άτομο που βιώνει ένα γεγονός ως στρεσογόνο έχει την τάση να το ερμηνεύει ως «απειλή» ή «πρόκληση», θέτει συγκεκριμένους στόχους που αποβλέπουν στην άμεση αντιμετώπισή του και κινείται προς την υλοποίησή τους ενεργοποιώντας γνώριμες στρατηγικές αντιμετώπισης που στο παρελθόν υπήρξαν αποτελεσματικές στη διευθέτηση δυσκολιών. Οι προσπάθειές του είναι αποτελεσματικές τόσο στη ρύθμιση των συναισθημάτων, όσο και στην επίλυση του προβλήματος (Παπαδάτου, 1999).
Στις πολύ δύσκολες στιγμές της ζωής μας όταν νιώθουμε να μας κατακλύζουν συναισθήματα άγχους, φόβου, ανασφάλειας, όταν νιώθουμε ότι κανείς δεν μας καταλαβαίνει, βασική μας ανάγκη είναι να βρούμε κάποιον που θα δεχθεί να μας ακούσει με κατανόηση και ζεστασιά, να μπορέσει να νιώσει τα συναισθήματά μας, όποια κι αν είναι αυτά, χωρίς να μας κριτικάρει ή να μας επικρίνει αυστηρά. Θέλουμε άφοβα να εμπιστευόμαστε τον εσωτερικό μας κόσμο σε κάποιον, ώστε να αισθανόμαστε επιτέλους ότι όντως υπάρχει ένα «αυτί» που πάντα πρόθυμα θα μας ακούσει.
Ανδρέας Μπρούζος 2004